بلبل خرما گونه مناسبی برای آشتی کنان مردم با پرندگان نیست/ دانه دادن به گونه های بومی به جای رهاسازی یکباره هزاران پرنده

به گزارش خبرنگار مهر، چند ماه پیش از آنکه شهاب مرادی رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران شود در پستی در اینستاگرام مهربانی با پرندگان را یکی از دغدغه های شخصی خود عنوان کرد که به اعتقاد او این روزها در شهرهای کشور ما بسیار کم رنگ شده است.

او قهر کردن پرندگان از نامهربانی مردم را علت اصلی کاهش جمعیت پرندگان در پایتخت خواند و گفت: آلودگی هوا علت فرار پرندگان از تهران نیست بلکه وقتی آسمان شهری پرنده کم دارد یعنی مردم آن شهر مهربان نیستند.

حالا چند ماهی است که او رئیس سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران شده و تصمیم گرفته تا همزمان با عید غدیر با خریداری هزارن قطعه از گونه ای به نام بلبل خرما که به گفته خودش بلبل تهران نام دیگر آن است و رهاسازی آنها در سطح شهر فرهنگ سازی برای مهربانی با پرندگان را در پایتخت آغاز کند تا شاید این حرکت نقطه عطفی برای آشتی دوباره مردم با پرندگان شده و در آینده ای نزدیک آسمان تهران که سالهاست مهمان ریزگردها و دیگر آلاینده هاست بازهم برای پرندگان آغوش باز کند.

رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران علت انتخاب بلبل خرما را به عنوان پرنده ای که قرار است نخستین سفیر آشتی کنان مردم با پرندگان باشد را ارزان بودن و صید آسانش عنوان کرده و از تلاش ها برای خریداری حدود 100 قطعه از این گونه برای هر یک از 35 فرهنگسرای تهران تا عید غدیر خبر داده است.

در این میان برخی از کارشناسان و متخصصان پرنده شناسی نحوه اجرای این طرح و گونه انتخاب شده را نامناسب می دانند و معتقدند اگر چه ایده خوبی است اما به دلیل روش نادرست و عدم مشاوره با متخصصان راه به جایی نمی برد.

استاد با سابقه پرنده شناسی با تقدیر از طرز تفکر و نیت خیر خواهانه رییس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نسبت به محیط زیست به خبرنگار مهر می گوید:  ای کاش مسئولان پیش از اینکه دغدغه ها و نیاتشان را عملیاتی کنند کمی با متخصصان مشورت کرده و نظر آنها را بپرسند.

دکتر اسماعیل کهرم معتقد است: فراهم کردن این تعداد پرنده به طور همزمان با خریداری مستقیم از صیادان امکان پذیر نیست گو اینکه این پرنده بلبل خرما باشد که هم صیدش آسان است و هم قیمتش ارزان. بنابراین اگر قرار باشد این تعداد پرنده در روز عید غدیر در تهران رها سازی شود حتما بخش عمده آنها از پرندگان قفسی خواهند بود.

به گفته او، پرندگان قفسی و اصولا هر جانوری که در قفس نگهداری می شود به دلیل اینکه غرایز طبیعی و مهارت های خود را از دست داده و شرطی شده است قادر نیست مدت زیادی در طبیعت دوام بیاورد.

کهرم اساسا این اقدام را در فرهنگ سازی موثر نمی داند و ادامه می دهد : سالهای گذشته بارها در ادوار مختلف هزاران قناری رهاسازی می شد اما آیا این اقدامات نقشی در مهربان کردن مردم با پرندگان داشت؟

به اعتقاد این استاد دانشگاه، همانگونه که در فرهنگ سنتی کشورمان دانه دادن به پرندگان مرسوم بوده و در حال حاضر در بسیاری از کشورها رایج است تهیه دانه توسط فرهنگسراها و در اختیار بازدید کنندگان قرار دادن کار بسیار مفید تری است و با هزینه کمتر می توان هر روز تعداد زیادی از پرندگان را جذب کرد و با آموزش های مختصری مردم و به ویژه کودکان را با پرندگان آشتی داد.

گذشته از انتقاداتی که به نحوه اجرای این برنامه وارد است گونه انتخاب شده هم مناسب نیست آنطور که کهرم می گوید: بلبل خرما تنها طی چند دهه اخیر وارد تهران شده و بومی تهران نیست و با تغییر نام آن هم به بلبل تهران بومی تهران نمی شود.

به گفته او، سارها که اتفاقا صدای بسیار زیبایی دارند هم بومی تهران هستند و هم با چهچهه زیبایشان حال و هوای بهتری را در پایتخت فراهم می کنند اما از آنجایی که برای این کار تحقیقات کاملی انجام نشده مانند بسیاری از دیگر تصمیمات شتابزده بلبل خرما را انتخاب کرده اند.

او البته نقدهایی که در خصوص مشکلات حضور یکباره و همزمان این همه پرنده  در شهر عنوان می شود را درست نمی داند و معتقد است پرواز 3 هزار پرنده در آسمان پایتخت مشکلی ندارد و روزگاری چندین برابر این تعداد بر فراز آسمان شهر پرنده دیده می شد. 

کهرم در مورد طرح دیگری که از سوی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برای لانه سازی برای پرندگان به جای قفس مطرح شده است می گوید: این طرح، طرح بسیار خوبی است و در حال حاضر در بسیاری از کشور های دنیا انجام می شود.

به گفته او، اما از آنجایی که لانه سازی برای پرندگان کاری بسیار تخصصی است که به اندازه و نحوه پرواز گونه های مختلف بستگی دارد نمی توان تصور کرد تنها با ساخت چار چوب های چوبی و یک  اندازه موفقیتی در جذب پرندگان خواهیم داشت.

یک فعال محیط زیست و کارشناس پرندگان نیز با بیان اینکه طرح سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران طرح بسیار خوبی است به شرطی که گونه مناسب انتخاب شود می گوید: بلبل خرما همچون مرغ مینا و طوطی طوق صورتی یا همان طوطی که به آن ملنگو یا الیزابت هم می گویند بومی تهران نیست و چند سالی است که از پاکستان و هندوستان به سمت نخل زار های بوشهر و خوزستان آمده و تعدادی از آنها به تهران و دیگر شهر ها رسیده و زاد آوری کرده اند.

به گفته ایمان ابراهیمی، اینکه گفته می شود بلبل خرما با اقلیم تهران سازگار است و می تواند در دود و دم پایتخت دوام بیاورد دقیقا همان اشکالی است که بر انتخاب این گونه وارد است چرا که وقتی گونه ای بومی جایی نباشد ولی سازگاری بالایی نسبت به اقلیم آن منطقه داشته باشد از آنجایی که رژیم غذایی مشترک با بسیاری گونه های بومی دارد پس از مدتی عرصه را بر گونه های بومی تنگ کرده و موجب کاهش شدید جمعیت آنها می شود.

او به مهاجم بودن مرغ مینا اشاره می کند و می افزاید: برخی از مسئولان این طرح گفته اند در صورتی که نتوان تمام 3 هزار قطعه پرنده مورد نیاز برای رهاسازی در روز عید غدیر را از گونه بلبل خرما تهیه کنیم مرغ مینا و یا طوطی ملنگو را به جای آن رها خواهیم کرد که با توجه به اینکه مرغ مینا به طور مستقیم از تخم سایر پرندگان بومی تغذیه می کند و با توجه به زاد اوری آنها در سال های آینده رهاسازی این تعداد پرنده غیر بومی یعنی نابودی پرندگان بومی .

به اعتقاد ابراهیمی چکاوک ها و سهره ها که بسیار خوش آواز و بومی تهران هستند بهترین گونه هایی است که می توان از آنها برای چنین اقداماتی بهره برد.

او اینکه گفته می شود کم شدن تعداد پرندگان در تهران نه به خاطر آلودگی هوا و به خاطر نامهربانی مردم با پرندگان است را علمی نمی داند و تأکید می کند: در بسیاری از شهر های کشور فرهنگ مردم در مواجهه با پرندگان یکسان است اما تعداد پرندگان تنها در کلانشهرها که هوا آلوده است کم شده است.

ابراهیمی در خصوص طرح لانه سازی برای پرندگان می گوید: این طرح در تمام دنیا به دو شکل انجام می شود یکی ایجاد جعبه های غذا که کار تخصصی نیست و در هر ظرفی و با هر ابعادی می توان این کار را کرد و دیگری درست کردن لانه که باید با شناسایی گونه های بومی هر شهر و ابعاد  مناسب لانه برای هر گونه تعیین و با بروشورهایی در اختیار شهروندان قرار می گیرد تا با این اقدام مردم لانه های مناسب برای پرندگان بومی تهیه و آنها را در منازل خود و یا مکان های عمومی جذب کنند.

فارغ از نقدها و نقایصی که به طرح مهربانی با پرندگان وارد است اما شروع چنین اقداماتی در شهر داری تهران را باید به فال نیک گرفت تا شاید با همکاری و مشاوره با متخصصان بتوان مانند بسیاری از شهرهای دنیا که یکی از جنبه های جلب توریست دانه دادن به پرندگان در میادین اصلی شهر و گرفتن عکس یادگاری است در تهران و دیگر شهر های کشورمان هم روزی شاهد نزدیک شدن پرندگان به مردم بدون ترس از صید شدن و یا کنده شدن پرو بالشان باشیم.

----------------------

گزارش از بهار سلاحورزی